Uzależnienie od Facebooka wśród polskich studentów – wyniki badań
Wskazuje się, że uzależnienie od Facebooka może być oddzielną jednostką – obok uzależnienia od portali społecznościowych w ogóle czy uzależnienia od Internetu. Dotychczasowe badania w tym obszarze wykazały, że uzależnienie od Facebooka jest związane z określonymi cechami osobowości i ma na nie wpływ samopoczucie użytkownika.
Brakowało jednak do tej pory badań pokazujących, jaki jest wkład różnych cech osobowości w uzależnienie od Facebooka. Ponadto, w niewielu badaniach zbadano wpływ uzależnienia od Facebooka na różne aspekty wykraczające poza cechy osobowości, które wcześniej były powiązane z funkcjonowaniem psychospołecznym.
Opisywane badanie przeprowadzono na próbie 1157 polskich studentów. Na ich podstawie stworzono zintegrowany model potencjalnych czynników ryzyka uzależnienia od Facebooka. Ponadto, uczestnicy zostali zapytani o zmienne demograficzne i mierzono cechy osobowości, samotność, lęk społeczny i wskaźniki dobrostanu.
Według wiedzy autorów badania obecne było pierwszym, które dotyczyło tak szerokiego zakresu odpowiednich cech osobowości i ich korelacji z uzależnieniem od Facebooka. Niniejsze badanie obejmowało stosunkowo dużą próbę zapewniającą dużą moc statystyczną oraz dającą wiarygodne narzędzia psychometryczne. Z drugiej strony, wszystkie dane były zgłaszane samodzielnie, co jest słabością tego typu badań. Trudno tu również mówić o ich uniwersalnym charakterze, ponieważ badana była polska próba – to ogranicza możliwość uogólniania wyników na inne populacje.
Wyniki badania
Zauważono, że uzależnienie od Facebooka było związane z wyższą ekstrawersją, co sugeruje, że silna potrzeba interakcji społecznych może być niezależnym czynnikiem ryzyka. Związane było także z narcyzmem. Wyrażanie ambicji i pokazywanie sukcesów potencjalnie dużej publiczności, przy jednoczesnym uzyskiwaniu bardzo widocznych nagród poprzez „polubienia” i komentarze, może być dużą satysfakcją dla narcyzów, których przyciąga zaangażowanie w działaniach wzmacniających ego. Z drugiej strony – pozytywne i negatywne opinie innych użytkowników, a także różne motywacje mogą zarówno zwiększać, jak i obniżyć samoocenę.
Cechy, które również odnotowano, to samotność, lęk społeczny i niższe ogólne poczucie własnej skuteczności. Osoby, które nie wierzą we własne możliwości radzenia sobie w niektórych sytuacjach, nie radzą sobie ze stresem lub lękiem społecznym, angażują się w działania na Facebooku, aby uciec od problemów. Lęk społeczny może być również efektem innej dolegliwości i mieć niezależny charakter, jednak jednocześnie może przyczyniać się do uzależnienia od Facebooka.
Ponadto uzależnienie od Facebooka wiązało się z pogorszeniem samopoczucia (ogólnego stanu zdrowia, obniżoną jakością snu i wyższym odczuwanym stresem), co jest zgodne z dotychczasowymi obserwacjami i wcześniej przeprowadzonymi badaniami, które pokazują, że uzależnienie od Facebooka może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie.
Wynik ujemny, a więc brak zależności, odnotowano między uzależnieniem od Facebooka a stabilnością emocjonalną i sumiennością, a także otwartością na doświadczenie. Te wnioski są tożsame z tymi pochodzącymi z wcześniejszych badań.
Wydaje się w świetle tych wyników, że osoby uzależnione od Facebooka pragną interakcji społecznych, zwłaszcza pozytywnej oceny (a co za tym idzie lepszej samooceny) poprzez te interakcje. Jednak aktywność może generować dodatkowy stres, a w konsekwencji – negatywnie wpływać na ich funkcjonowanie psychospołeczne.
Podsumowanie
Wyniki stanowią pewne wstępne wsparcie dla ogólnej hipotezy, że uzależnienie od Facebooka może wynikać z nieefektywnej regulacji nastroju przez osoby, które mają problematyczne życie społeczne.
Źródło:
Paweł Atroszko, Julia Maria Balcerowska, Piotr Bereznowski, Adriana Biernatowska, „Facebook Addiction among Polish Undergraduate Students: Validity of Measurement and Relationship with Personality and Well-Being”
Fot. Kon Karampelas, Unsplash.com